Khả năng hấp thụ dinh dưỡng của cây không chỉ phụ thuộc vào lượng phân bón mà còn chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố môi trường và sinh học. Người trồng cần chú ý đến pH, độ ẩm, ánh sáng, nhiệt độ, vi sinh vật và cấu trúc đất để đảm bảo cây đáp ứng dầy đủ nhu cầu dinh dưỡng cho cây trồng.
Độ pH đất và ảnh hưởng tới khả năng hấp thu dinh dưỡng của cây:
Độ pH ảnh hưởng đến khả năng hấp thu dinh dưỡng của cây thế nào?
Độ pH là một trong những yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng hấp thụ dinh dưỡng.
- pH quá thấp (chua, <5,5): cây khó hấp thụ lân, canxi, magie, molypden. Đất chua làm cây còi cọc, lá vàng do thiếu lân hoặc magie
- pH quá cao (kiềm, >7,5): cây bị hạn chế hấp thụ sắt, kẽm, mangan, đồng. Đất kiềm làm lá non vàng gân xanh do thiếu sắt, rụng hoa sớm.
Điều chỉnh pH phù hợp để cây hấp thu dinh dưỡng tối ưu nhất:
- Đối với đất chua: bà con có thể bón vôi nông nghiệp, sử dụng phân hữu cơ hoai mục.
- Đối với đất kiềm: việc bổ sung phân hữu cơ cũng rất cần thiết, bón thêm phân có tính acid nhẹ như SA (sunphat amon).
- Với mô hình trồng rau thủy canh: điều chỉnh pH dung dịch về mức 5,8 – 6,5.
Độ ẩm đất và quá trình tưới nước cho cây:
Ảnh hưởng của độ ẩm đến khả năng hấp thu dinh dưỡng của cây
Nước là dung môi giúp các ion khoáng hòa tan và vận chuyển đến rễ cây. Đất khô hạn làm cho ion dinh dưỡng khó hòa tan, cây không hút được. Ngược lại, đất ngập úng khiến rễ bị thiếu oxy, thối rễ, khả năng hấp thu giảm mạnh.
Biểu hiện của cây khi lượng nước không cân đối: Cây thiếu nước lá héo, vàng, rụng sớm. Khi bị ngập úng rễ cây có màu đen, lá vàng úa, cây dễ chết.
Tưới nước hợp lý để quản lý độ ẩm đất trồng
- Sử dụng hệ thống tưới nhỏ giọt hoặc tưới phun sương để cung cấp nước đều.
- Làm rãnh thoát nước khi trồng ở vùng đất trũng.
- Bón phân hữu cơ để tăng khả năng giữ ẩm cho đất.
Yếu tố nhiệt độ môi trường
Ảnh hưởng của nhiệt độ tới khả năng hấp thu dinh dưỡng của cây:
Nhiệt độ ảnh hưởng đến hoạt động trao đổi chất và khả năng hút dinh dưỡng của rễ. Nhiệt độ thấp làm quá trình trao đổi chất diễn ra chậm hơn, rễ cây hút dinh dưỡng kém. Ngược lại, nhiệt độ quá cao làm tăng quá trình thoát hơi nước, cây dễ mất cân bằng ion.
Giải pháp điều chỉnh
- Sử dụng nhà màng, nhà lưới để kiểm soát nhiệt độ.
- Trồng cây theo mùa vụ thích hợp.
- Dùng lưới che nắng hoặc phủ rơm giữ ẩm trong mùa nóng.
Ánh sáng và quá trình quang hợp của cây:
Vai trò ánh sáng đối với cây trồng:
Ánh sáng là nguồn năng lượng cho quá trình quang hợp, từ đó quyết định khả năng tổng hợp chất hữu cơ trong cây. Nếu quang hợp kém, cây sẽ hạn chế sử dụng dinh dưỡng. Trồng cây thiếu ánh sáng, cây ốm yếu, lá mỏng, giảm hấp thu kali và lân, thừa ánh sáng hoặc trời nắng gắt cháy lá, giảm khả năng quang hợp.
Giải pháp khắc phục:
- Lựa chọn vị trí trồng cây ở nơi đủ ánh sáng, tránh che khuất.
- Trồng cây theo mật độ hợp lý, không nên trồng quá dày khiến cây bị thiếu ánh sáng cần thiết.
- Vào thời điểm nắng gắt trong năm, có thể che chắn bớt ánh nắng bằng nhà làng hoặc các loại lưới chuyên dụng trong nông nghiệp, tưới nước đầy đủ cho cây.
Hệ vi sinh vật trong đất:
Vi sinh vật trong đất khá đa dạng, có thể chia làm 2 nhóm chính dựa trên ảnh hưởng của chúng đến đất và cây trồng như sau:
- Vi sinh vật có lợi: chúng tác động tích cực đến cây và đất trồng. Vi sinh vật cso lợi phân giải chất hữu cơ thành dạng khoáng dễ hấp thụ, đồng thời cố định đạm, hòa tan lân, phân hủy chất độc.
- Vi sinh vật gây hại: chúng tác động tiêu cực như nấm bệnh trong đất gây thối rễ, làm giảm khả năng hút dinh dưỡng.
Giải pháp điều chỉnh các loại vi sinh vật trong đất
- Bón phân hữu cơ hoai mục, phân trùn quế để tăng vi sinh có lợi.
- Sử dụng chế phẩm sinh học (Trichoderma, EM) cải tạo đất.
- Tránh lạm dụng thuốc hóa học diệt vi sinh có lợi.
Cấu trúc độ thoáng khí, tơi xốp của đất:
Đất tơi xốp giúp rễ phát triển mạnh, hấp thụ dinh dưỡng hiệu quả. Đất chai cứng làm hạn chế oxy trong đất, làm rễ bị ngộp, giảm khả năng hút chất.
Giải pháp làm đất trở nên tơi xốp, thoáng khí:
- Xới đất, cày xới định kỳ để cải tạo đất.
- Luân canh cây trồng để tránh chai đất.
- Tăng cường sử dụng phân hữu cơ để cải thiện độ tơi xốp.
Sự cạnh tranh dinh dưỡng giữa các chất cũng là vấn đề bà con cần lưu ý khi bón phân. Một số nguyên tố có thể cạnh tranh hấp thu tại rễ: Ví dụ: Lượng kali cao ức chế hấp thu magie và canxi, lượng đạm amoni cao giảm hấp thu canxi, lượng lân cao hạn chế hấp thu kẽm, sắt. Điều này giải thích vì sao cần bón phân cân đối, tránh thừa chất này gây thiếu chất khác.
Giải pháp tổng thể giúp tối ưu khả năng hấp thụ dinh dưỡng của cây:
- Để tối ưu hóa khả năng hấp thu dinh dưỡng, người trồng cần:
- Kiểm tra và điều chỉnh pH đất định kỳ (6 tháng – 1 năm/lần).
- Bón phân cân đối, tránh chỉ dùng một loại (ví dụ: lạm dụng NPK).
- Kết hợp hữu cơ – vô cơ – vi sinh để cung cấp đa dạng nguồn dinh dưỡng.
- Tưới nước hợp lý, tránh khô hạn hoặc ngập úng.
- Cải thiện đất trồng: xới đất, bổ sung phân hữu cơ để tăng độ tơi xốp.
- Quản lý ánh sáng, nhiệt độ bằng nhà lưới, nhà kính khi cần thiết.
Dinh dưỡng đóng vai trò sống còn đối với sự phát triển của cây trồng. Tuy nhiên, không phải lúc nào cây cũng hấp thụ dinh dưỡng hiệu quả. Việc hiểu rõ các yếu tố này giúp người nông dân điều chỉnh điều kiện canh tác, từ đó tối ưu hóa hiệu quả sử dụng phân bón, tăng năng suất và chất lượng nông sản, đồng thời giảm lãng phí chi phí sản xuất.
Nhịp Sống Sạch chuyên thi công lắp đặt vườn rau sân thượng, ban công, thiết kế, lắp đặt hệ thống tưới tự động chuyên nghiệp. Cung cấp vật liệu làm vườn rau, phân bón hữu cơ, hạt giống, thiết bị phun tưới tự động….Liên hệ ngay với chúng tối để được tư vấn miễn phí.
———————————————
Nhịp Sống Sạch
Địa chỉ: 17/4 TL19, tổ 18 – KP3, Phường Thạnh Lộc, Quận 12
Hotline: 0905.498.313
Fanpage: www.facebook.com/nhipsongsach
